Təhlil 27.06.2024 17:30

Beynəlxalq səviyyəli münaqişələrdən necə istifadə edilir – TƏHLİL

Beynəlxalq aləmdə münaqişələr təkcə iki tərəfin bir-birinə qarşı mübarizənin göstəricisi deyil. Bu həm də onların müttəfiqlərinin dolayısı ilə prosesə müdaxiləsidir.

Dünyanın hələ ki həll olunmayan iki münaqişəsi ilə fikrimizə aydınlıq gətirmək istərdik. Bunlardan biri, 77 illik İsrail-Fələstin, o biri isə 3 ildən bir az artıq yaşı olan Rusiya-Ukrayna münaqişəsidir. Onların mahiyyəti bir-birindən fərqlənsə də, xaraktercə hər ikisi münaqişədir və güclər bu hadisələrdə aktiv rol oynayır.

Birinci münaqişədən qarşı tərəfə təzyiq olaraq istifadə edənlərdən biri keçmiş SSRİ idi. İndi onu bu məsələdə varisi Rusiya əvəzləyib.

İsrailin arxasında ABŞ, Böyük Britaniya və onların müttəfiqləri, yaxud Qərb durur. İran, Rusiya, Çin və başqaları isə Fələstini müdafiə etdiklərini iddia edirlər. Ancaq bu təxmini qütblər münaqişənin həllindən daha çox bir-birinə təzyiq etmək, qarşı tərəfi zəiflətmək məqsədi ilə yaranmış vəziyyətdən istifadə etməyə çalışırlar.

İsrail müdafiəçiləri regiondakı vəziyyətin normallaşması üçün iki dövlət prinsipini dəstəklədiklərini bildirsələr də, hələ ki buna dair real addımlar atılmır.

Çin mövcud vəziyyətdən istifadə edərək, özünü ərəb dövlətinə ABŞ və müttəfiqlərinə alternativ olaraq təqdim etməyə çalışır. O, HƏMAS-la Fələstin Azadlıq Hərəkatı görüşünün keçirilməsinə, İranla Səudiyyə Ərəbistanı münasibətlərinin normallaşmasına vasitəçilik etməklə bunu nümayiş etdirir.

İran HƏMAS-ı müdafiə etməklə özünü Fələstinin azadlığının fədaisi kim göstərir. Yaxud Livan “Hizbullah”ına yardım etməklə regional yəhudi dövlətinə qarşı mübarizənin lideri olduğunu göstərməyə çalışır.

Rusiya da HƏMAS liderlərini qəbul etməklə bundan ABŞ və İsrailə qarşı təzyiq kimi istifadə etməyə səy göstərir.

Rusiya-Ukrayna müharibəsi ətrafında da oxşar mənzərə yaranıb.

Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin keçmiş sosialist ölkələrinə səfərləri və ona reaksiyalarda bu özünü göstərib.

Ötən həftə o, Şimali Koreya və Vyetnama dövlət səfərləri edib. Şimali Koreya lideri Kim Çen In Vladimir Putini “Koreya xalqının ən əziz adamı” adlandırıb.

Rusiya Prezidenti ilk dəfə 2000-ci ildə bu ölkədə səfərdə olub. Onda indiki dövlət başçısının atası Kim Çen İrlə görüşmüşdü. 2019 və 2023-ü illərdə isə Putin Inla Rusiyada görüşüb.

Bu, Moskvanın Pxenyanla əməkdaşlığa son illər üstünlük verdiyinin göstəricisi sayıla bilər. Sonuncu səfər zamanı tərəflər arasında Əhatəli Razılaşma Müqaviləsinin imzalanması Rusiya ilə Şimali Koreyanın əlaqələrini strateji müttəfiq səviyyəsinə qaldırıb. Hətta, Rusiya və Şimali Koreyanın ərazi bütövlüyünün qorunması, eləcə də birinə hücumun digərinin də ərazisinin işğalı kimi tanınması da bu sənəddə öz əksinin tapıb. Nəzərə alaq ki, Rusiya Ukraynanın işğal etdiyi əraziləri artıq ilhaq edib. O zaman rəsmi Pxenyanın perspektivdə Rusiyaya həmin ərazilərdə döyüşmək məqsədi ilə canlı qüvvə göndərməsinə də imkan verir.

Pxenyan səfərindən sonra Putin Vyetnama rəsmi səfər edərək ölkə prezidenti To Lam və Baş nazir Fam Min Tinlə görüşüb.

Bu görüşdə də strateji müttəfiqliyə dair 10-dan artıq sənəd imzalanıb.

ABŞ, Yaponiya və Cənubi Koreya Şimali Koreya ilə RF arasında hərb əməkdaşlığın dərinləşməsini, o cümlədən həmin silahlardan Rusiyanın Ukraynaya qarşı istifadə etməsini “ən sərt şəkildə ittiham” ediblər.

Çin Rusiya-Ukrayna müharibəsində özünü tərəfsiz göstərməyə çalışsa da, Kremlin addımlarını tənqid etməməklə münasibətini tam gizlədə bilmir. Bu isə onun müharibədən Qərbə təsir vasitəsi olaraq istifadə etdiyini təsdiqləyir. Rusiya Prezidentinin Çinə son illər tez-tez səfərlər etməsi Pekin və Moskvanın bir sıra beynəlxalq məsələdə əməkdaşlığını göstəricisi sayıla bilər. Başqa sözlə, Çin Ukraynadakı müharibədən siyasi üstünlük qazanmaq üçün istifadə etməyə, hətta Rusiya ilə rəqabətdə belə irəli keçə bilir.

Rusiya sovetlərdən qalma blokdan Ukrayna ilə müharibəsində istifadə etməyə səy göstərir. Şimali Koreya və Vyetnam Qərblə ənənəvi, siyasi-ideoloji problem yaşayır. Bu baxımdan qarşı tərəfdən güzəştlər etməsini, məsələn, ABŞ və müttəfiqlərinin bu ölkələrə tətbiq etdiyi sanksiyalardan azad olmağa çalışır. Bununla münaqişələrdən siyasi, iqtisadi, ticari qazanca nail olmağa səy göstərirlər.

Perspektivdə Moskva Afrika, Latın Amerikası ölkələri ilə də oxşar müqavilələr imzalaya bilər. Bu isə həmin ölkələrin Ukrayna müharibəsinə cəlb olunması nəticələnər. Əslində həmin ölkələr müharibədə iştirakdan daha çox Qərbin onlara siyasi, iqtisadi və hərbi təzyiqlərindən qorunmaq üçün bu addımı ata bilər.

Başqa sözlə, Rusiya münaqişədə özünə tərəfdar toplamağa çalışır. Onunla strateji müttəfiqliyi imzalayanlar isə bununla özlərini təzyiqlərdən qoruyurlar.

Qərb də HƏMAS-İsrail və Rusiya-Ukrayna məsələsindən Yaxın Şərqdə və Şərqi Avropada güclənmək, İran və Rusiyanı zəiflətmək məqsədi ilə istifadə edir.

Odur ki, münaqişələr göründüyü kimi iki tərəfin bir-biri ilə mübarizəsi deyil. Həm də arxa planda, müxtəlif rollarda olanların qarşıdurması, iddialarını həyata keçirmək üçün vasitədir. Mübarizə meydanına çevrilən ölkələrin əhalisi isə bu oyuna axıradək dözüb, prosesdə iştiraka məhkumdur. Fələstin xalqının 77 illik həyatı buna ən əyani sübutdur.

Sədrəddin Soltan – “Report”

XƏBƏR LENTİ
Təhlil / 27.06.2024 17:30
Beynəlxalq səviyyəli münaqişələrdən necə istifadə edilir – TƏHLİL
Hərbi / 27.06.2024 13:32
Ermənistan təxribata əl atarsa… – ANONS
Elm və təhsil, Siyasi / 26.06.2024 22:21
Yerli əhalisi erməni kimi qələmə verilən Vorontsovka rayonu - FOTO - VİDEO
Elm və təhsil / 26.06.2024 12:55
Rusların əli ilə erməniləşdirilən məkan – ANONS - VİDEO
Elm və təhsil, Maraqlı / 25.06.2024 22:15
“Qafqaz anlayışı 19-cu əsr anlayışıdır, bu ərazi İçoğuz adlanıb” - FOTO - VİDEO
Siyasi, Təhlil / 25.06.2024 18:38
“İrəvan üçün ən vacib addım seçimini Bakı və Ankaradan yana etməkdir” - FOTO - VİDEO
Elm və təhsil, Maraqlı / 25.06.2024 14:00
Türklərin at üstündə oxla döyüşməsinin sirri – ANONS - VİDEO
Siyasi, Video müsahibə / 25.06.2024 13:27
İrəvan üçün ən vacib addım – ANONS - VİDEO
Elm və təhsil, Video müsahibə / 24.06.2024 22:06
“Xanlıqlar arasında birlik olsaydı, onların heç biri məğlubiyyətlə üzləşməzdi” - FOTO - VİDEO
Təhlil / 24.06.2024 17:13
Ermənistanın qurtuluşunun real yolları – TƏHLİL
Elm və təhsil, Sosial / 22.06.2024 22:54
Səlcuqların Kanlı qolunun məskunlaşdığı ərazi - FOTO - VİDEO
Siyasi, Sosial / 21.06.2024 21:36
“Deyirdilər ki, Göyçə gölü tərəfdən ermənilər gəlib sizi qıracaq” - FOTO - VİDEO
Siyasi / 21.06.2024 16:28
Dəyişməyən mövqelər – Prezidentlə dövlət katibinin telefon danışığı – TƏHLİL
Maraqlı, Sosial / 21.06.2024 14:09
“Atam Vətən həsrətinə dözə bilmədi” – ANONS - VİDEO
Siyasi, Təhlil / 20.06.2024 22:44
“Bakı və Ankara Qərbi Azərbaycana qüvvələr göndərə bilər” - FOTO - VİDEO
Təhlil / 20.06.2024 15:39
Uğur əldə edə bilməyəan hərəkat – Baqratdan qopmalar – TƏHLİL
Təhlil / 20.06.2024 13:47
Qərbi Azərbaycan: Kipr modeli – ANONS
Siyasi, Sosial / 19.06.2024 22:44
Andranikin vəhşiliklər törətdiyi oğuz yurdu - FOTO - VİDEO
Siyasi / 19.06.2024 13:50
Ərazisi 5 dəfə bölünən rayon – ANONS - VİDEO
Gündəm / 18.06.2024 22:48
“İrəvan Respublika Meydanının kabusu-gizlədilmiş həqiqətlər” - FOTO - VİDEO
Gündəm / 18.06.2024 18:30
“Adəm də, Makedoniyalı İsgəndər də, Napoleon da ermənidir?!” - VİDEO
Siyasi, Sosial / 18.06.2024 12:49
“İrəvanda Respublika Meydanının kabusu – ANONS
Siyasi / 18.06.2024 12:27
“Nə üçün Puşkin “sən qorxaqsan, sən qulsan, sən ermənisən” deyib?” – ANONS
Elm və təhsil / 17.06.2024 18:51
Sona Abbasəliqızı Gürcüstan Yazıçılar Birliyinin üzvü seçilib - FOTO
Maraqlı, Sosial / 15.06.2024 22:19
Ağkilsədə ağ daşdan tikələn kilsə üzərində Alban yazısı - FOTO - VİDEO
Sosial / 15.06.2024 14:20
Aşıq Ələsgərin yurdunun tarixi və irsi – ANONS - VİDEO