Bazarcıq, Bazarçay, Bayatlar, Bayat dağı – türk tarixinin izi
Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində jurnalist Əsgər İbrahimovun müəllifliyi ilə Baku TV-də “Muş və Alaşkert ermənilərinin yerləşdirildiyi oğuz yurdu” adlı süjet hazırlanıb.
Rakus.az xəbər verir ki, bugünkü süjetdə erməni saxtakarlığına, addəyişmə terroruna məruz qalan Bazarcıq, Bazarçay, Bayatlar toponimi, Bazarçay hidronimi və Bayat dağı oronimi haqqında söz açılır.
Bildirilir ki, Qərbi Azərbaycanda yerli sakinlərin deportasiyaya məruz qalmasından, qədim türk yurdlarının mədəni işğalından sonra toponimlərin adının dəyişdirilməsi prosesinə başlanılıb və unudulmayan tarixi keçmişə sahib olan bu kəndlərimiz ermənilərin məkrli niyyətinin qurbanı olub.
Bazarcıq – Abaran mahalının Abaran, sonra Aparan və daha sonra Nairi adlandırılan rayonda kənd adıdır. Adı “İrəvan əyalətinin icmal dəfətəri”ndə, Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilib. Ermənilər buraya 1829-1830-cu illərdə Türkiyənin Muş, Alaşkert və Bulanixdən köçürülüblər. 1946-cı ildə kəndin adı dəyişdirilib Arayi qoyulub.
Bazarçay – Zəngəzur mahalının Qarakilsə, sonralar Sisian adlandırılan rayonda kənd adıdır. Kənddə yaşayan azərbaycanlılar 1918-ci ildən sonra deportasiya olunub və bura xaricdən köçürülən ermənilər yerləşdirilib.
Bayatlar – Pəmbək mahalının Böyük Qarakilsə, sonralar Quqark adlandırılan rayon ərazisində qışlaq adıdır. 1930-cu illərdə ləğv edilib.
Bazarçay – Zəngəzur mahalının Qarakilsə, sonralar Sisian adlandırılan rayonda çay adıdır. Adı dəyişdirilib Vorotan qoyulub.
Bayat dağı – Pəmbək mahalının Böyük Qarakilsə, sonralar Quqark adlandırılan rayonun Hallavar kəndində dağ adıdır.
Sonda vurğulanır ki, “Kitabi-Dədə Qorqud”dan günümüzə qədər qorunaraq yaşadılan yer-yurd adlarımız Çar Rusiyasına və bəd niyyətlərə söykənən ermənilər tərəfindən zaman-zaman yadlaşdırılıb: “Təbii ki, bu əməllər tarixdə başqalarına məxsus torpaqlar üzərində süni yaradılmış Ermənistan adlı dövlətin əsl mahiyyətini göstərir. Lakin əminliklə deyə bilərik ki, bu gün dünyada yaranan yeni reallıqlar ermənilərin əsl həqiqətlərlə üzləşməsi və barışması üçün tarixi imkan yaradıb”.
Ümumiyyətlə, Qərbi Azərbaycana aid toponimlərin, oykonim, oronim və hidronimlərin öyrənilməsi və təbliği günümüzün reallığı olmaqla yanaşı, gələcək nəsillərin doğma yurd-yuvamıza sahib çıxması baxımından çox böyük məna və əhəmiyyət daşıyır. Çünki bunlar yerli xalqın tarixini, etnoqrafiyasını, coğrafiyasını əks etdirir. Hazırlanan süjetlədə ermənilər tərəfindən dəyişdirilən Qərbi Azərbaycan toponimlərinin tarixi və etimologiyası araşdırılır, həmçinin yer adlarının mənşəyi, mənası və sonrakı taleyi haqqında məlumat verilir.
Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.
Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasında irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.
Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.
Süjet teleaparıcı Ramin İbrahimovun təqdimatında oktyabrın 21-də saat 19:00-da Baku TV-nin efirində və saat 21:30-da Youtube kanalında yayımlanıb.
