Yenə böhran olacaqmı…? – TƏHLİL - FOTO
“Gəzən söhbətlərin və baş verən hadisələrin hələ də ciddi əsası yoxdur…”
Bu sözləri ABŞ iqtisadçısı, Nobel mükafatı laureatı Jozef Stiqliç mətbuata verdiyi çıxışında deyib.
Doğrudan da, illik proqnozları əsaslı şəkildə təhlil etsək, görərik ki, 2020-ci il heç də qorxunc portretlə qarşımıza çıxmayacaq.
Ekspertlərin fikrincə, an az sürətə malik inkişafı olacaq ABŞ-ın gələn il üçün 1.9%-lik artımla yadda qalma ehtimalı var. Çinlə ABŞ arasında mövcüd ticarət müharibənin səthi təsiri altında Çin iqtisadiyyatı yenə də 5-6%-lik artımla 2020-ci ili yola salma gücünə malik olacaq.
Bu ilin dekabr ayında Rusiyadan Çin bazarına daxil olacaq “Sibir Gücü” adlı qaz-boru xətti Çin iqtisadiyyatı üçün ciddi müsbət dönüşə səbəb olacaq.
Qeyd etməliyik ki, bu nəhəng qaz xətti Rusiya iqtisadiyyatı üçün də olduqca müsbət iqtisadi artımın mövcüd olmasına səbəb ola bilər. Belə ki, bu iqtisadi lahiyənin əsas gücü Rusiya iqtisadiyyatının Qərb iqtisadiyyatında asılılığını azaltma dərəcəsinə səbəb olacaq.
Bu gün Avropa Rusiyadan qaz alışını dayandırma hədəsi ilə sanksiyaları tətbiq etməkdədir. Lakin, yaxın gələcək Rusiya iqtisadiyyatı üçün də başqa yolun, Asiya yolunun mövcüdluğundan xəbər verir və ölkənin iqtisadi durumunda ciddi müsbət halların baş verməsini vəd edir.
Təkcə Rusiya ilə Çin arasında yaxın gələcəkdə 70-dən artıq iri layihələndirmənin baş tutacağı təqdirdə 112 mlrd ABŞ dollarının dövriyyəyə daxil olmasına dəlalət edir. Əlbəttə ki, bu həcmlik dövriyyədə iqtisadi artımın mövcüdluğu qaçılmazdır…
ABŞ-da bu günlərdə baş tutan Beynəlxalq İqtisadi Forumda qeyd olunduğu kimi, ümumiyyətlə, dünya iqtisadiyyatı bu il üçün 1.7%-lik artımla yadda qalmaqdadır, bu inkişaf etmiş ölkələrin payına düşür. İnkişaf etməkdə olan ölkələr üçün isə, bu rəqəmi 3.9%-lik rəqəmlə əvəzləmək mümkündür. Lakin Forumun aparıcısı Qita Qopinatın sözlərinə görə, əgər ABŞ və Çin arasında mövcüd olan iqtisadi baryerlər qismən də olsa aradan qaldırılsa, ümumilikdə dünya iqtisadiyyatında artım daha böyük rəqəmləri izləyəcək.
Avropa ilə qismən pessimist xəbər Avropa Komissiyasından daxil olmaqdadır. Belə ki, Avrozonaya daxil olan bir sıra ölkələr, o cümlədən Belçika, Sloveniya, Portuqaliya, Fransa, Finlandiya və digərləri, 2020-ci il üçün Avrokomissiyanın stabillik və artım proqramına zidd getmə ehtimalları var. Yəni ehtimalla bu sadalanan dövlətlərdə 2020-ci il üçün ciddi artımın müşahidə olunmayacağı, əksinə hər hansı tənəzzüllə üzləşmə ehtimalları mövcüd ola bilər.
Lakin qeyd etmək lazımdır ki, ötən il də Avrokomissiya Fransa kimi ölkələrdə 2019-cu ilin heç də ürəkaçan olmayacağını qeyd etmişdi. Lakin Böyük Britaniyanın Avropa İttifaqınıtərk etmə xəbəri, Fransanı Avrozonanın ikinci ölkəsi etməyinə səbəb olmuş və Almaniyadan sonra liderliyini qorumaqdadır.
Sadəcə, Avrozonanı narahat edən məsələ bu kimi dövlətlərdə dövlət borclarının ÜDM-dən biraz artıq olmasıdır. Bu rəqəm isə ümumilikdə ÜDM-in 60%-ni ötməməlidir.
Bu arada, Prezident Emanuel Makronun fikirləri də böyük rəğbətlə qarşılanmasıdır. Onun fikirlərinə görə, Avrozonanın xilas nöqtəsi, ümumi bir Avrozona büdcəsinin yaradılması, ümumi bir maliyyə qurumunun yaradılması və hər bir iqtisadi layihənin vahid Avropa Parlamenti tərəfindən idarə olunmasıdır.
Bütün bunlar əsas verir ki, hər bir dövlət ciddi şəkildə 2020-ci il üçün iqtisadi artıma sövq etsin. Çünki, 2008-2013-cü illərdə yaşanan maliyyə böhranı ilə müqayisədə 2019-cu il istər ABŞ, istər Çin, istərsə də Avrozona üçün heç də müsbət izlə yadda qalmadı.
Ümid edirik ki, növbəti il ümumilikdə dünya iqtisadiyyatı üçün daha da müsbət çalarları ilə yadda qalacaq, eyni zamanda mövcüd olan ticari baryerlər, iqtisadi sanksiyalar qismən də olsa aradan qalxacaq və rahat bir dünya olacaq.
Qafar Əliyev – iqtisadçı ekspert
