“Atam deyirdi ki, 1915-ci ildə də ermənilər bizi kənddən qovub çıxarmışdılar”
Bu gün Baku Tv-də Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində jurnalist Əsgər İbrahimovun müəllifi olduğu “Həyat Hekayəsi” verilişinin növbəti buraxılışı hazırlanıb.
Rakus.az xəbər verir ki, “Küçəyə çıxanda qonşu Xədicə xalanı yox, Hiranuşu görürdük” adlı veriliş Vedibasar mahalının Vedi rayonunun Şidli kənd sakini Xanımzər Həsənovanın həyat hekayəsinə həsr olunub.
O, 1970-ci ildə anadan olduğunu, 1988-ci ilədək uşaqlıq, yeniyetməlik, məktəb illərini kənddə keçirdiyini deyib: “Uşaqlığımız çox gözəl keçib. Altı küçədən və sırf azərbaycanlılardan ibarət olan kəndimizdə erməni yaşamırdı və SSR-nin Ermənistana aid olan hissəsində sonuncu kənd sayılırdı. Bizdən sonra Araz çayı idi, sonra isə Türkiyənin İğdır vilayəti idi. Ona görə kəndimizdə rus ordusunun Sərhət Qoşunları yerləşirdi. Biz uşaq olanda gedib orada oynayırdıq, su gətirirdik. Novruzu xüsusi təntənə ilə qeyd edirdik. Qonşular bir-birinin evinə qonaq, bayramlaşmağa gedirdi”.
Onun sözlərinə görə, ailədə 12 uşaq – 7 bacı, 5 qardaş olublar və 1988-ci ilin mart ayında ermənilər gecə kəndə hücum ediblər: “Ermənilər ültimatum göndərirdilər ki, kənddən çıxın, kəndi boşaldın. Amma camaat çıxmaq istəmirdi. Düşünürdük ki, dədəmiz, babamız burada yaşayıb, bura bizim torpaqlarımızdır, köçə bilmərik. Ermənilər kəndə 12 maşınla gəlmişdilər, əllərində silah da var idi. Camaat yolu bağladı, əlbəyaxa dava getdi. Biz erməniləri döydük və bundan sonra kəndimizə onlar mütəmadi təzyiqlərə, hücumlara, bizi təhdid eləməyə başladılar. 1988-ci ilin payız ayı idi. İnsanlar kənddən yavaş-yavaş evini satmağa, dəyişməyə başladı və camaat seyrəldi. Kənddə sülhməramlı qüvvələr gətirmişdilər, amma onlar sadəcə post-patrul xidməti yerinə yetirirdi. Kimsə kimi vurdu, döyüdü, öldürdü ona fikir vermirdilər. Vəziyyət gərginlə.əndə məcbur olaraq biz evimizi Tərtər rayonunun Bəyəmsarov kəndi ilə dəyişdik. Noyabrın axırında kənd tamamilə çıxdı, orada azərbaycanlı qalmadı”.
Şidli kənd sakini 1915-ci ildə atasıgilin ermənilər tərəfindən kənddən qovduğunu, onların piyada, arabalarla İrana getdiklərini, bir neçə ildən sonra yenidən Şidliyə qayıtdıqlarını, 1988-ci ildə isə ermənilərin kənddə qalan insanlara qarşı soyqırımı törətmək istədiklərini, lakin Naxçıvandan gələn kömək sayəsində cammatın xilas olduğunu bildirib.
1992-ci ilin may ayında könlül olaraq 7 il orduda xidmət etdiyini, Qarabağ müharibəsində yaralandığını vurğulayan X.Həsənova doğma yurda qayıdacaqlarına əminliyini söyləyib: “Qarabağ torpaqlarə, rayonlar azad olduqca, düşünürdüm ki, biz Şidli kəndinə bir adım da yaxınlaşırıq. Ora bizim dədə-baba yurdumuz, qədim topraqlarımızdır. Biz ora qayıtmasaq, torpaq bizi bağışlamaz. Biz necə oranın həsrətini çəkiriksə, o torpaqlar da bizim həsrətimizi çəkir”.
Ümumiyyətlə, bu həyat hekayəsi Qərbi Azərbaycandan deportasiya olunan yüz minlərlə azərbaycanlının yaşadığı çətinlikləri, acı qaçqınlıq taleyini, eyni zamanda, doğma yurda qayıtmaq arzusunu əks etdirən bir güzgüdür.
Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.
Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasında irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.
Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.
Veriliş martın 14-də saat 19:30-da Baku Tv-nin efirində və saat 21:30-da YouTube kanalında yayımlanıb.
