“Çar Rusiyası Gorusda əhalinin etnik tərkibini məqsədli şəkildə dəyişdirib”
Bu gün Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində növbəti veriliş efirə gedib.
Rakus.az xəbər verir ki, jurnalist Rufik İsmayılovun müsahibi Azərbaycan Respublikasının Vəkillər Kollegiyasının üzvü, Gorus Rayon İcmasının sədri Etibar Həsənov olub.
O, doğulub boya-başa çatdığı Zəngəzur mahalının Gorus rayonundan, uşaqlıq illərini keçirdiyi Şurnuxu kəndindən geniş söhbət açıb. Bildirib ki, Zəngəzur mahalının mərkəzi sayılan Gorus rayonu türklərin tarixi yaşayış məskəni olub. Onun sözlərinə görə, Çar Rusiyası İrəvan xanlığını işğal etdikdən sonra Qərbi Azərbaycanda, o cümlədən Gorusda əhalinin etnik tərkibini dəyişdirib, Türkiyə və İrandan köçürülən erməniləri məqsədli şəkildə bu ərazidə məskunlaşdırıb. Bununla da həmin rayon ərazisində azərbaycanlılar sıxışdırılıb, tədricən sayları azalıb.
Qeyd olunub ki, Gorusda azərbaycanlı əhalinin sayının azalmasına digər səbəb ötən əsrin əvvəlində daşnakların bu coğrafiyada törətdiyi qətliamlar, soyqırımlar olub. Yerli əhali xilas olmaq üçün İran, Türkiyə və indiki Azərbaycan ərazisinə pənah gətiriblər. 1948-1953-cü illərin deportasiyası zamanı da öz ata-baba yurdundan zorla çıxarılan gorusluların çox az bir qismi sonradan geri qayıda bilib.
1988-ci il hadisələrinə toxunan E.Həsənov vurğulayıb ki, o dövrdə ermənilər üzərində yanacaq çəni olan avtomobilləri azərbaycanlılar yaşayan kəndlərin yaxınlığında saxlayıblar. Məqsədləri gecə saatlarında kəndləri yandırmaq, yerli əhalini qətlə yetirmək, yaşayış məntəqəsini boşaltmaq olub. Lakin goruslular son ana qədər doğma rayonlarını, kəndlərini erməni hücumlarından müdafiə edə biliblər.
Müsahib son dəfə doğma Gorus rayonunu, Şurnuxu kəndini 1988-ci ilin avqustunda gördüyünü dilə gətirib. Deyib ki, qaçqına çevrilən goruslular əsasən Azərbaycanın Bakı, Sumqayıt, Mingəçevir şəhərlərində, Abşeron rayonunda məskunlaşıblar.
E.Həsənov sonda deyib ki, beynəlxalq hüquq soydaşlarımızın Qərbi Azərbaycana qayıdışını tanıyır və Ermənistan dövləti bizə tarixi torpaqlarımızda yaşamağa imkan yaratmalıdır.
Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulması, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.
Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq, Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.
Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.
Veriliş fevralın 24-də saat 19:30-da Baku Tv-nin efirində və saat 21:30-da YouTube kanalında yayımlanıb.
