“İrəvanda azərbaycanlıların evləri xəstəxana edilib”
Bu gün Baku TV-də Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində rus dilində növbəti buraxılış hazırlanıb.
Rakus.az xəbər verir ki, aparıcı Ellada Sarvanın qonağı general Əli Qəmərliniskinin nəticəsi Gülbəniz Qəmərlinskaya olub.
O, İrəvanın hərbi və ədəbi-mədəni mühitinin tanınmış nümayəndələrindən olan Qəmərlinski soyadının daşıyıcısı kimi atasının babası Mirzə Məmmədvəli barədə danışıb və bildirib ki, o, bir neçə şəxs ilə birlikdə 1902-ci ildə İrəvanda ilk qızlar məktəbi açan şəxs olub: “Ulu babam Əli Qəmərli çar dövründə Rusiya-İran və Krım müharibələrində general rütbəsinə yüksəlib. İstefaya çıxdıqdan sonra çar hökuməti ona Ağrı dağı vadisində məhsuldar torpaq sahəsi ayırıb. O, orada evlər tikdirərək kənd saldırıb və camaat kəndi onun soyadı ilə – “Qəmərli” (qədim adı Küzülü olub) adlanıdırb. General Qəmərlinskinin adını daşıyan Qəmərli kəndi sonra Artaşat adlandırıldı”.
Onun sözlərinə görə, babası Əli Qəmərlinski Qori müəllimlər seminariyasını bitirib və müəllimliyə məhz Qəmərli kəndindən başlayıb, Xalq maarifi sahəsində xidmətlərinə görə, “Azərbaycan SSR-in Əməkdar müəllimi” adına layiq görülüb. Onun çap olunmuş bir neçə əsərləri var.
G.Qəmərlinskaya ulu babasının 1919-cı ildə ermənilər qırğınlar törədəndə ailəsi ilə Gəncə şəhərinə köçdüyünü deyib: “Daşnakların törətdiyi cinayətlər onları doğma İrəvandan tərk etməyə məcbur etdi. Babamgil bir oğlan uşağını ölümdən xilas ediblər. Həmin uşağın bütün ailə üzvlərini ermənilər qətlə yetiriblər. Babam tək qalan oğlanı götürüb özləri ilə Gəncəyə gətirib. İrəvanda azərbaycanlıların evləri xəstəxana edilib”.
O, sonda ən böyük arzusunun baba yurdu İrəvanı ziyarət etmək olduğunu söyləyib.
Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.
Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq, Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.
Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.
Müsahibə iyulun 29-da saat 18:30-da Youtube kanalında və saat 19:30-da Baku Tv-nin efirində rus dilində yayımlanıb.
xxx
«В Иреване дом азербайджанцев был отдан под больницу» — Хроника Западного Азербайджана
Сегодня на бакинском ТВ вышел очередной выпуск проекта «Хроника Западного Азербайджана» на русском языке.
К ведущей Элладе Сарван присоединилась Гюльбениз Гамарлинская – правнучка генерала А.Гамарлинского. Она рассказала о своём деде по отцовской линии, Мирзе Мамедвели – представителе семьи Гамарлинских, известной своей деятельностью в военной сфере и литературно-культурной среде Иревана, и отметила, что именно он являлся одним из соучредителей гимназии для девочек, открывшейся в 1902 году в Иреване: «Мой прадед Али Гамарли дослужился до генерала во время русско-иранской и Крымской войн в царское время. После его отставки царское правительство выделило ему плодородный участок земли в долине Агрыдаг. Он построил там дома и основал деревню, которую община назвала в честь него – «Гамарли» (древнее название – Кюзюлу). Деревня Гамарли, названная в честь генерала Гамарлинского, позже была переименована в Арташат». По её словам, её дед, Али Гамарлинский, окончил Горийскую учительскую семинарию и начал преподавать в селе Гамарлы. За заслуги в области народного образования он был удостоен звания «Заслуженный учитель Азербайджанской ССР». Он является автором нескольких печатных работ. Г. Гамарлинская рассказала, что её прадед переехал в Гянджу с семьёй в 1919 году, когда армяне устроили резню: «Дашнакские преступления вынудили их покинуть родной Иреван. Они спасли от гибели мальчика, родителей которого убили армяне. Мой дед помог бежать мальчику и привёз его с собой в Гянджу. Их дом в Иреване был превращён в больницу». В заключение она сказала, что её самое большое желание – посетить родину деда, Иреван.
Напомним, что целью проекта «Хроника Западного Азербайджана» является сохранение и популяризация названий наших исторических и древних земель, и предоставление информации о депортации азербайджанцев армянами, о стертых названиях топонимов, существовавших на этих территориях, о бесчисленных образцах материальной культуры – древних поселениях, некрополей, курганов, остатков замков, дворцов и укреплений, караван-сараев, мостов, гробниц-саркофагов, хачкаров, каменных изваяний лошадей и баранов, храмов, церквей, мечетей, святых очагов, а также информирование мировой общественности о фактах, подтверждающих, что эта территория является чисто тюркско-огузским поселением.
Также придерживаясь мнения Президента Ильхама Алиева о Западном Азербайджане: “Карта начала XX века еще раз показывает, что Западный Азербайджан — это историческая земля Азербайджана, названия городов и сел имеют азербайджанское происхождение, и мы прекрасно знаем, что азербайджанский народ на протяжении всей истории проживал на территории нынешней Армении. Сейчас главная задача – донести это до мировой общественности”, содействовать решению задач, вытекающих из “Концепции возвращения”, подготовленной Общиной Западного Азербайджана.
Кроме того, данный проект призван осветить мысли историков и исследователей о Западном Азербайджане и истории жизни людей, подвергшихся депортации.
Передача вышла в эфир 29 июля в 18:30 на YouTube-канале Baku TV и в 19:30 на телеканале Baku TV.
