Siyasi 06.02.2024 16:37

İranda ayrı-seçkilik – pozulan Konstitusiya – TƏHLİL - FOTO

İran hakimiyyəti vətəndaşlarının konstitusiya hüququnu pozur. Bu il ölkənin əsas qanununun qəbulundan 45, sənəddə dəyişiklik və düzəlişlər aparılmasından 35 il keçir. Ötən müddət ərzində konstitusiyanın əsasən, üçüncü fəsli – insan və vətəndaş hüquqları, beşinci fəsli – xalqın hakimiyyət hüququ və ondan irəli gələn hakimiyyət orqanları müddəalarına əməl olunmayıb.

İran vətəndaşları arasında ayrı-seçkilik hələ də qalır. Xalqlar öz dilində təhsil ala bilmirlər. Milli-etnik bərabərlik təmin olunmayıb və s.

İranda fars dili və mədəniyyəti hakimi-mütləqdir. Güney azərbaycanlılarının yaratdığı teleqram-kanallarda bildirilir ki, Azərbaycan türkcəsi ibtidai, orta məktəblərdə, ali təhsil ocaqlarında tədris edilmir. Bu istiqamətdə təşəbbüs göstərənlər təqib olunur, müxtəlif təzyiqlərə məruz qalır, “milli ədavəti qızışdırmaq”, “iğtişaş yaratmaq” adı ilə həbs edilirlər. Ancaq fars dili və ədəbiyyatının inkişafı üçün çalışanlar mükafatlandırılırlar. Oxşar şərait İranın erməniəsilli vətəndaşları üçün də yaradılır. Hətta, Ermənistandan İrana erməni dilində ədəbiyyatın göndərilməsinə də şərait yaradılır.

Körpələrə Azərbaycan türkcəsində adların qoyulmasında məhdudiyyətlər var. Amma fars və erməni etnik qrupunun nümayəndələri belə bir qadağa ilə üzləşmirlər.

Teleqram-kanallarda xatırladılıb ki, 2016-cı ildə Şərqi Azərbaycan əyalətinin mərkəzi Təbriz şəhərində eyniadlı universitetdə Azərbaycan dilinin Təbriz ləhcəsi üzrə Dil və Ədəbiyyat fakültəsinin açıldığına dair məlumat yayılmışdı. Dekan Əhməd Fərşbafian rəhbərlik etdiyi fakültədə ilk mərhələdə 40 tələbənin oxuyacağını bildrimişdi. Həmin dövrdə Azərbaycanın vahid dilinin olduğu, dil məsələsində Təbrizlə Bakını bir-birindən uzaqlaşdırmaq məqsədi ilə belə bir fakültənin açıldığı deyilsə də, onda bəziləri fakültənin açılmasını dəstəkləmişdi. Ancaq Tehran hakimiyyəti bu sahədə də problem yaratmağa başlayıb.

Təbriz Universitetinin tələbələri yaradılan problemlə bağlı açıqlama yayıb. Onlar bildirib ki, 2016-cı ildə Təbriz Universitetində Azərbaycan türk dili və ədəbiyyatı ixtisası yaradılıb. Bu zaman İrandakı müxtəlif etnik qruplara ana dilində oxumaq və yazmaq hüququ verən İran konstitusiyasına, ayətullah Seyid Əli Xaməneinin fikirlərinə əsaslanılıb.

Qeyd olunub ki, ilk mərhələdə bu sahəyə türk ədəbiyyatı dili ilə bağlı ixtisası olmayan fars ədəbiyyatı müəllimləri rəhbərlik edirdilər. Tələbələr 2017-ci ildə etiraz edərək fakültəni başqa ixtisaslarda olduğu kimi bu sahədə akademik savadı, təhsili olan professorların idarə etməsi tələbini irəli sürmüşdülər. Bunun ardınca tələbələr İranın hər yerindən türk dilində doktorluq dərəcəsi almış professorları universititetə dəvət etmişdilər.

Məlumata görə, 2023-cü tədris ilinin ortalarında Təbriz Universitetindən türk dili üzrə ixtisaslı professorları uzaqlaşdırmağa başlayıblar. Yüksək vəzifəli professorlardan birini türk dili üzrə doktorluq dərəcəsi olmasına baxmayaraq işdən çıxarıb, onun yerinə fars dili və ədəbiyyatı üzrə 3 müəllim təyin edilib. Onların isə bu istiqamətdə praktiki olaraq heç bir təcrübələrinin olmadığı bildirilib.

Fəaliyyətdə olduğu müddətdə fakültədə Azərbaycan türkcəsi və ədəbiyyatı üzrə xeyli müəllimin yetişdiyi də qeyd olunub. Bu isə onların fakültədə işləməsi və fəaliyyəti üçün əsas verir. Hakimiyyətin Türk dili və ədəbiyyat fakültəsində dərsləri aidiyyəti olmayanların tədrislə məşğul olmasına etiraz edirlər. Onlar bildirib ki, fars dili və ədəbiyyatı professorlarının heç birinin dərslərində iştirak etməyəcəklər.

Tələbələr fars, ingilis və fransız dillərini öyrənən həmkarlarına heç vaxt belə münasibət göstərilmədiyini vurğulayıblar.

Etirazçılar onu da diqqətə çatdırıblar ki, Təbriz Universitetinin rəhbərliyi Türk dili və ədəbiyyat fakültəsinin fəaliyyətinə ögey münasibət göstərir. Belə ki, fakültə daimi kabinet və ya sinif otağı ilə təmin olunmayıb. Onlar bildirib ki, kürd dili üçün də oxşar kurs eyni vaxtda yaradılıb: “Ancaq onların bizim kimi problemləri yoxdur”.

Tələbələr məqsədlərinin türk dili və mədəniyyətini qoruyub saxlamaq olduğunu da deyiblər.

Etirazçıların tələblərində qeyri-adi, qanundankənar bir istək axtarmaq İran konstitusiyasına qarşı çıxmağa bərabərdir. Çünki yaradılan çox cüzi şərait nəticəsində İranda Azərbaycan türkcəsi üzrə xeyli müəllim yetişib. Bu isə perspektivdə ölkədə bu dilin tədrisini asanlaşdırar. Başqa ixtisas üzrə müəllimlərin bu məsələyə cəlb edilməsi isə hakimiyyət üçün əlavə problem yaradar. Belə davranış “Azadlıq, Ədalət, Milli hökumət!” şüarının yayılmasına rəvac verir.

Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətində də azərbaycanlıların yaşadıqları ölkədə öz dilində təhsil alması prioritet məsələdir. Bu baxımdan problemin həlli Azərbaycan-İran münasibətlərinin normallaşmasına töhfə verər.

Sədrəddin Soltan – “Report”

XƏBƏR LENTİ
Siyasi, Təhlil / 06.02.2024 16:37
İranda ayrı-seçkilik – pozulan Konstitusiya – TƏHLİL - FOTO
Mətbuat / 06.02.2024 16:36
Qərbi Azərbaycan Departamentinin rəhbəri: “Erməni dilində gündəlik 4-5 süjet və 1 xəbər buraxılışı yayımlanır”
Maraqlı, Sosial / 06.02.2024 14:30
Ermənilərin İrəvan qəsdi – ANONS
Siyasi / 06.02.2024 13:48
“Ermənistan doğru yolu seçməlidir” – ANONS
Müsahibə / 05.02.2024 20:51
“Vətənsiz qalan insanın üzü heç vaxt gülməz” – MÜSAHİBƏ - FOTO - VİDEO
Dünya, Təhlil / 05.02.2024 16:01
Başqa ölkələrin ərazisində döyüşən ABŞ və İran – TƏHLİL
Maraqlı, Sosial / 03.02.2024 21:11
Gölkənd – qədim türk irsini yaşadan Qaraqoyunlu eli – Qərbi Azərbaycan Xronikası - FOTO - VİDEO
Səhiyyə, Video müsahibə / 02.02.2024 20:40
“Həyətimizin bir hissəsini Yesxabed adında Fransa ermənisinə verdilər” - FOTO - VİDEO
Maraqlı, Səhiyyə / 02.02.2024 13:47
“Babamın mülkü Təpəbaşında idi” – Paşa Qəlbinurun “Həyat hekayəsi” – ANONS - VİDEO
Gündəm / 02.02.2024 00:03
Bu gün Azərbaycanda Gənclər Günüdür - VİDEO
Təhlil / 01.02.2024 20:25
Ermənistanda təşviş: Bakı seçkidən sonra tarixi ərazilərini tələb edəcək - VİDEO
Siyasi / 01.02.2024 14:08
Rəsmi Bakının planı Ermənistanda təşviş yaradır – ANONS - VİDEO
Mətbuat / 01.02.2024 13:44
Milli.Az-ın 14 yaşını qeyd edir
Elm və təhsil, Maraqlı, Siyasi / 31.01.2024 20:33
Ermənilər Əştərəyə niyə kütləvi axın ediblər? - FOTO - VİDEO
Maraqlı, Sosial / 31.01.2024 13:54
Ermənilərin Əştərəkdə yerləşdirmə planı – ANONS - VİDEO
Mətbuat / 30.01.2024 20:31
Erməni jurnalistin etirafı: “Bu gün əsl İrəvandan heç nə qalmayıb” - FOTO - VİDEO
Mədəni, Video müsahibə / 30.01.2024 19:21
“Qərbi Azərbaycanda erməni kilsəsinə çevrilmiş çoxlu alban kilsələri var”- MÜSAHİBƏ - VİDEO
Gündəm / 30.01.2024 17:18
Bünyad Hüseynov etimadnaməsini Çin lideri Si Cinpinə təqdim etdi
Mədəni / 30.01.2024 16:54
Aşıq İsa yadigarı – ömrünü saza bağlayan adam
Mədəni / 30.01.2024 13:54
“Ermənilər Alban kilsəsinin əlyazmalarını məhv ediblər” – ANONS
Müsahibə, Video müsahibə / 29.01.2024 21:06
“Orxan Qərbi Azərbaycanı görməsə də, o yerlərə qayıtmaq ümidi ilə yaşayıb” – MÜSAHİBƏ - VİDEO
Maraqlı / 27.01.2024 20:22
Evli kəndi – “Gor oğlu” irsini yaşadan yurd yeri”- Qərbi Azərbaycan Xronikası - FOTO - VİDEO
Gündəm, Hərbi / 27.01.2024 11:18
“Daşaltı əməliyyatı”ndan 32 il ötür - FOTO
Siyasi, Sosial / 26.01.2024 20:38
“Atam bacılarımı çıxarmaq üçün bağını erməni qonşusuna verdi” - FOTO - VİDEO
Siyasi / 26.01.2024 16:27
AŞPA platformasında baş verənlər Ermənistanı revanşizmə həvəsləndirir – Əli Hüseynli
Təhlil / 26.01.2024 16:06
Ermənistanda böyüyən ziddiyyət: davam edən hökumət-kilsə qarşıdurması – TƏHLİL