“Cahan şahın dövründə ermənilər Qafqazda missioner kimi peyda olublar”
Bu gün Baku Tv-də Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində rus dilində növbəti buraxılış efirə gedib.
Rakus.az xəbər verir ki, aparıcı Ellada Sarvanın müsahibi Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent, AMEA-nın baş elmi işçisi Zeynəb Qafarova olub.
O, İrəvanın tarixindən, ermənilərin İrəvan ərazisinə gəlişindən söz açıb, Qərbi Azərbaycanın İrəvan şəhərinin hansı proseslər nəticəsində Ermənistanın Yerevan şəhərinə çevrilməsindən, bu prosesdə Rusiyanın rolundan söz açıb.
Tarixçi bildirib ki, İrəvan Romadan 28 yaş böyükdür: “Erebuni qalası İrəvandan 17-20 kilometr aralıda yerləşir və bu, İrəvan şəhərinin əsası ola bilməz. VII əsrdə imperator Herakliusun dövründə qala İrəvan adlanırdı. Cahan şahın dövründə ermənilər Qafqazda missioner kimi peyda olublar. Azərbaycan Rusiya tərəfindən işğal olunana qədər bu torpaqda Ermənistan toponimi yox idi. Arsak toponiminin ermənilərin tarixi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur”.
Onun sözlərinə görə, tarixçi Hakop Papazyanın “Məqalələri toplusu” kitabında yazılır ki, Arsak ərazisi Azərbaycanda yerləşib: “1944-cü ildə Böyük Turanın xəritəsi Stalinin yazı masasına qoyulub. Ermənilərin İrəvana kütləvi şəkildə köçürülməsi bu ərazinin Rusiya tərəfindən zəbt edilməsi ilə bağlıdır”.
Z.Qafarova etno-demoqrafik proseslər nəticəsində İrəvanda azərbaycanlıların sayının sıfıra endirildiyini vurğulayıb, Qərbi azərbaycanlıların, o cümlədən İrəvanlıların Vətənə qayıdışı ilə bağlı fikirlərini açıqlayıb: “Ermənilər ən yaxşı torpaqlarla təmin edilib və daim imtiyazlardan yararlanıb. Azərbaycanlıların geri qayıtmaq hüququ beynəlxalq konvensiyalarla tanınır”.
Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.
Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq, Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.
Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.
Müsahibə oktyabrın 8-də saat 18:30-da Youtube kanalında və saat 19:30-da Baku Tv-nin efirində rus dilində yayımlanıb.
xxx
«Как Эребуни, находясь вдали от Иревана является «основой» города?»
Сегодня по Бакинскому телевидению вышел очередной выпуск проекта «Хроника Западного Азербайджана» на русском языке.
Как сообщает Rakus.az, собеседником ведущей Эллады Сарван стала доктор исторических наук, доцент, старший научный сотрудник НАНА Зейнаб Гафарова.
Она рассказала об истории Иревана, приходе армян на территорию Иревана, процессах, посредством которых город Иреван Западного Азербайджана превратился в город Ереван Армении, а также о роли России в этом процессе.
Историк отметила, что Иреван на 28 лет старше Рима: “Крепость Эребуни расположена в 17-20 километрах от Иревана и не может быть основой города Иреван. Во времена правления императора Ираклия в VII веке крепость называлась Эривань. Армяне на Кавказе появились как миссионеры во времена Джахан шаха. До тех пор, пока Азербайджан не был оккупирован Россией, на этой земле не было топонима Армения. «Топоним Арсак не имеет никакого отношения к истории армян».
По её словам, в книге «Сборник статей» армянского историка Акопа Папазяна написано, что территория Арсака находится в стране Азербайджана: «В 1944 году карта Великого Турана оказалась на столе Сталина. Массовое переселение армян в Иреван связано с оккупацией этой территории Россией».
З.Гафарова подчеркнула, что в результате этнодемографических процессов численность азербайджанцев в Иреване сократилась до нуля, она высказала свои взгляды на возвращение западных азербайджанцев, в том числе иреванцев, на Родину: «Армянам были предоставлены лучшие земли и они всегда пользовались привилегиями. Право азербайджанцев на возвращение признано международными конвенциями.
Напомним, что целью проекта «Хроника Западного Азербайджана» является сохранение и популяризация названия наших исторических и древних земель, а также депортации азербайджанцев армянами, топонимов, существовавших на этих территориях, но их названия были стерты, бесчисленные примеры подземной и наземной материальной культуры – древние поселения, некрополи, курганы, остатки замков, дворцов и укреплений, караван-сараи, мосты, сундуки-гробницы, хачкары, статуи лошадей и баранов, храмы, церкви, мечети, костры и очаги, и доведение до мирового сообщества фактов, подтверждающих, что данная территория является чисто огузо-тюркским поселением.
Кроме того, она призвана осветить мысли историков и исследователей о Западном Азербайджане, истории жизни депортированных людей.
А также нужно отметить слова Президента Ильхама Алиева о Западном Азербайджане: «Карта начала 20-го века еще раз показывает, что Западный Азербайджан является исторической землей Азербайджана, названия городов и сел имеют азербайджанское происхождение, и мы очень хорошо знаем, что азербайджанский народ на протяжении всей истории жил на территории нынешней Армении. Теперь главная задача состоит в том, чтобы об этом узнало и мировое сообщество», – по его мнению, он продвигает задачи, вытекающие из «Концепции возвращения», подготовленной сообществом Западного Азербайджана.
Интервью транслировалось 08 сентября в 18:30 на YouTube канале и в 19:30 в эфире Baku TV на русском языке.
