Elm və təhsil 17.07.2024 22:03

“İndiki Ermənistanın tədqiq olunmuş türk mənşəli yer-yurd adları” - FOTO - VİDEO

Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində jurnalist Əsgər İbrahimovun müəllifliyi ilə Baku TV-də “Abana, Abaran, Abasadzor və Abaran çayı – türk tarixinin izi” adlı silsilə süjetlər hazırlanıb.

Rakus.az xəbər verir ki, süjetlər indiki Ermənistan adlanan ərazidə ermənilər tərəfindən adı dəyişdirilib izi itirilən toponimlərə, oykonimlərə, oronim və hidronimlərə həsr olunur. Məqsəd qədim oğuz yurdunda tədqiq olunmuş türk mənşəli yer-yurd adlarını, xalqın soykökünü yaşadan, ən xırda cizgilərini özündə qoruyan toponimləri əlifba sırası ilə tarixi-linqvistik baxımdan tədqiq edərək ardıcıl və statistik şəkildə geniş ictimaiyyətə və gələcək nəsillərə çatdırmaqdır.

Bugünkü buraxılışda Abana, Abaran, Abasadzor toponimləri və Abaran çayı hidronimi haqqında söz açılır. Bildirilir ki, ABANA – İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında,  Keşişkənd, dəyişdirilmiş adı Yeğeqnadzor rayonu ərazisində kənd olub. Toponim eradan əvvəl qarqarlarla birlikdə Qafqaza-Albaniyaya gələn və “t” sammiti ixtisar edilən abant etnonimi əsasında əmələ gəlib. 1840-1850-ci illərdə kənd ləğv edilib və indi ölü kənd kimi tarixə düşüb.

ABARAN – İrəvan xanlığında mahal, indiki Ermənistanda inzibati rayon olub. Toponim apar türk etnoniminə cəmlik bildirən – an şəkilçisinin qoşulması ilə əmələ gəlib “aparların- avarların yaşadığı yer” mənasını ifadə edir. Erməni mənbələrində Aparan formasında qeyd edilir.

ABASADZOR – Karvansaray, indiki İcevan rayonu ərazisində kənd olub. Adı ilk dəfə 13-cü əsrə aid əsərlərdə çəkilir. Toponim Abas şəxs adı əsasında əmələ gəlib.

ABARAN ÇAYI – İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, Abaran rayonunda çay adıdır. Uzunluğu 98 kilometr təşkil edir və bu hidronim apar/avar türk tayfasının adını əks etdirən etnohidronimdir.

 

Sonda vurğulanır ki, Qərbi Azərbaycanda, indiki Ermənistan adlandırılan ölkədə Azərbaycan mənşəli toponimlərin uzun illər boyu dəyişdirilərək erməniləşdirilib: “Təbii ki, azərbaycanlıların min illər boyu bu ərazidə yaşamasını sübut edən tarixi faktları saxtalaşdırmaq, xalqların adlara hopub əsrlərlə yaşamış tarixini pozmaq, torpağın köksündəki izlərini itirmək, onlara başqa don geyindirmək mənfur erməni millətçiliyinin çirkin üzünü bir daha göstərir”.

Ümumiyyətlə, Qərbi Azərbaycana aid toponimlərin, oykonim, oronim və hidronimlərin öyrənilməsi və təbliği günümüzün reallığı olmaqla yanaşı, gələcək nəsillərin doğma yurd-yuvamıza sahib çıxması baxımından çox böyük məna və əhəmiyyət daşıyır. Çünki bunlar yerli xalqın tarixini, etnoqrafiyasını, coğrafiyasını əks etdirir.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi qədim torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasında irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.

Süjet teleaparıcı Ramin İbrahimovun təqdimatında iyulun 17-də saat 19:30-da Baku Tv-nin efirində və saat 21:30-da Youtube kanalında yayımlanıb.

XƏBƏR LENTİ
Elm və təhsil, Maraqlı / 17.07.2024 22:03
“İndiki Ermənistanın tədqiq olunmuş türk mənşəli yer-yurd adları” - FOTO - VİDEO
Elm və təhsil, Maraqlı / 17.07.2024 14:53
Abana, Abaran, Abasadzor və Abaran çayı – ANONS - VİDEO
Elm və təhsil, Maraqlı / 16.07.2024 22:33
“SSRİ tarixçilərinin uydurma “Ermənistan tarixi” hun-qıpçaq tarixinin saxtalaşdırılması ilə yaranıb” - FOTO - VİDEO
Siyasi, Video müsahibə / 16.07.2024 18:49
Türklər bütün regionda təhlükəsizliyi, sabitliyi və rifahı təmin etməyə qadirdilər” - FOTO - VİDEO
Təhlil / 16.07.2024 16:10
Yaxın Şərqin Suriya düyünü – TƏHLİL
Elm və təhsil / 16.07.2024 14:30
“Qafqaz dövlətlərinin əsasını hun ittifaqı təşkil edib” – ANONS - VİDEO
Siyasi / 16.07.2024 13:51
“İran ictimaiyyəti belə bir Prezidenti çoxdan gözləyirdi” – ANONS - VİDEO
Müsahibə, Səhiyyə, Video müsahibə / 15.07.2024 22:45
“Göyçə camaatına zülm edən Sulikov Zodda zərərsizləşdirilib” - FOTO - VİDEO
Təhlil / 15.07.2024 16:27
İran səfirindən təxribatçı açıqlama – diplomatın təhrikçi çıxışı – TƏHLİL
Maraqlı, Sosial / 14.07.2024 22:01
Ermənilər Əmir Səəd məqbərəsini kimin adına çıxarırlar? - VİDEO
Siyasi, Sosial, Video müsahibə / 12.07.2024 22:44
“Daşnakların təsiri altında yaşamaq çox çətin idi” - FOTO - VİDEO
Siyasi / 12.07.2024 16:05
Üçüncü islahatçı Prezident – İrana demokratiya – TƏHLİL
Siyasi, Sosial / 12.07.2024 12:39
“Dedilər ki, səhər saat 6-da Arçutdan çıxmalısınız” – Əflatun Məmmədovun “Həyat Hekayəsi” – ANONS - VİDEO
Təhlil / 11.07.2024 22:54
Ermənistanın regionda yeganə döyə biləcəyi İran qapısı bağlanacaq - FOTO - VİDEO
Təhlil / 11.07.2024 15:20
Azərbaycan-Pakistan əlaqələri – strateji tərəfdaşlığa doğru – TƏHLİL
Siyasi / 11.07.2024 14:22
Qarakilsəyə 11 min azərbaycanlı qayıdır – ANONS
Siyasi, Sosial / 10.07.2024 22:31
Zəngibasar niyə Masis adlandırılıb? - FOTO - VİDEO
Siyasi / 10.07.2024 13:09
Qonşuları arasında bölüşdürülən rayon – ANONS - VİDEO
Elm və təhsil, Maraqlı / 09.07.2024 21:35
“Mamikonyanlar türk, Baqratilər yəhudi mənşəlidir, ermənilərə aidiyyəti yoxdur” – Qərbi Azərbaycan Xronikası - FOTO - VİDEO
Hərbi, Video müsahibə / 09.07.2024 18:48
“Ermənistanın təhlükəsizliyinə Azərbaycan və Türkiyə zəmanət verə bilər” - VİDEO
Elm və təhsil / 09.07.2024 14:09
Türk-qıpçaq irsi və mirası – ANONS - VİDEO
Hərbi, Video müsahibə / 09.07.2024 13:56
“Ermənistan mövcud olmayacaq…” – ANONS - VİDEO
Elm və təhsil, Müsahibə / 08.07.2024 22:36
“Qərbi Azərbaycanda elə bir ailə yoxdur ki, erməni vəhşiliyinə məruz qalmasın” – MÜSAHİBƏ - FOTO - VİDEO
Təhlil / 08.07.2024 17:09
Orbanın 4 ölkəyə səfəri – Putinlə əlaqə saxlayan yeganə siyasi fiqur – TƏHLİL
Sosial / 06.07.2024 22:42
Zod kəndinin qayıdış niyyətli tədbiri – Qərbi Azərbaycan Xronikası - FOTO - VİDEO
Maraqlı, Mətbuat / 05.07.2024 22:41
“12 il Bakıda, 22 il Kiyevdə yaşadım, yuxularımda ancaq Göyçəni görürəm” - FOTO - VİDEO