Dünya Putin-In görüşündən nə gözləyir – TƏHLİL - FOTO

Şimali Koreya lideri Kim Şen In iki ildən çox müddətdə beynəlxalq təcriddən çıxaraq bir sıra ölkələrin liderləri ilə görüşlər keçirib.

Rakus.az xəbər verir ki, o, ABŞ Prezidenti Donald Trampla iki, Cənubi Koreya lideri Mun Caeinlə üç, Çin rəhbəri Şi Tsinpinlə isə dörd dəfə görüşüb. Onun Vyetnam Prezidenti Nquyen Fu Çonqla bir görüşü olub.

Təəccüblü görünsə də, Şimali Koreya liderinin görüşdüyü dövlət başçıları arasında Rusiya prezidenti Vladimir Putinin adı yoxdur. Lakin bu vəziyyət bu yaxınlarda dəyişə bilər.

Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov bazar ertəsi artıq uzun zamandır Putin-Kim sammitinin keçiriləcəyi haqqında verilən məlumatları təsdiq edərək, zirvə görüşünə hazırlıqların getdiyini deyib. Cənubi Koreyanın “Yonhap” informasiya agentliyi sammitin gələn həftə keçirilə biləcəyi barədə məlumat verib.

Həm Pxenyan, həm də Moskvanın görüşün keçirilməsi üçün aydın motivləri var.

Beynəxalq sanksiyaların təsiri altına olan Kim Conq Un rejimi Putindən ABŞ-la nüvə danışıqlarında əlavə təsir mexanizmlərinin verilməsinə imkan verə biləcək iqtisadi yardım almağa çalışacaq.

Putin bu görüşdən Şimali Koreyada nüfuzunun gücləndirilməsi və Moskvanın Pxenyanın nüvə proqramı ilə bağlı danışıqlardan kənarlaşdırılmamasını təmin etmək üçün istifadə edə bilər.

Putin qeyri-konsktuktiv rol oynayacaqmı?

Putinin hakimiyyəti altında Rusiya ABŞ-ın Ukraynadan Suriya və Venesulaya qədər bütün dünyada nüfuzunu salmağa çalışır.

Lakin Seulun Kookmin universitetinin professoru Andrey Lankovun fikrincə, Putinin Şimali Koreyanın ABŞ-la danışıqlarında destruktiv rol oynaya bilməsi gözlənilmir, çünki o, Pxenyana təsir göstərmək üçün kifayət qədər gücə malik deyil.

“Bu halda Rusiyanın maraqları ABŞ-ın maraqlarından bir o qədər fərqlənir. Hər iki tərəf status-kvonu saxlamağa və nüvəsizləşdirilməyə nail olmağa çalışır” – deyə, o bildirir.

Bununla yanaşı, Rusiya vacib ticarət partnyoru olan Cənubi Koreya ilə münasibətlərin pisləşməsini istəmir. Seul hökuməti isə Şimali Koreya ilə danışıqlara aktiv şəkildə cəlb olunub.

Moskva Koreyaya münasibətdə diqqtlə düşünülmüş balanslı mövqe tutur.

Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Rusiya liderləri Şimali Koreya deyil, Cənubi Koreya ilə münasibətlərə prioritet kimi baxmağa başlayıb.

Lakin Rusiya-Şimali Koreya münasibətləri üzrə ekspert Entoni Rinna qeyd edir ki, 1990-cı illərin ortalarından Moskvanın mövqeyi həm Seul, həm də Pxenyana münasibətdə “eyniməsafəli” yanaşma prinsipinə əsaslanıb.

“Kreml Şərqi Asiyada soyuq müharibə dövründən sonra tənəzzülə uğramış nüfuzunu dirçəltməyə çalışır. Bunu etmək üçün Moskva Şimali Koreya ilə münasibətləri gücləndirməlidir” – deyə, o bildirir.

Moskva Pxenyana qarşı 2016-cı, 2017-ci illərdə nüvə sınaqlarına görə sanksiyaların sərtləşdirilməsini dəstəkləsə də, sonradan onların yumşaldılmasına çağırıb. Daha sonra Rusiya şirkətləri sanksiyaları pozaraq, Şimali Koreyaya neft çatdırıb.

Daha bir faktor isə ondan ibarətdir ki, Rusiya Şimali Koreyanı ABŞ-ın 28 mindən ibarət əsgəri qüvvəsinin olduğu Cənubi Koreya da daxil olmaqla regionda Amerikanın hərbi mövcudluğuna qarşı bufer hesab edir.

Şimali Koreya nə istəyir?

Kim Conq Unun da müxtəlif məqsədləri var. Burada əsas yerdə sanksiyaların təsirinin yüngülləşdirilməsi üçün iqtisadi yardımın alınması və Trampa təsir vasitələrinin artırılması kimi məsələlər durur.

Hanoyda fevral ayında keçirilən sammit zamanı Tramp Şimali Koreyanın sanksiyaların aradan qaldırılması müqabilində üzərinə nüvə silahlarından tam imtina etmək kimi öhdəlik götürəcəyi “böyük razılaşma”nın əldə edilməsinə çalışırdı. Şimali Koreya isə mərhələli yanaşmada israr edərək, ABŞ sanksiyalarının qismən yüngülləşdirilməsi müqabilində əsas nüvə obyektlərindən birinin sökülməsini təklif edirdi.

Putinlə görüşərək Kim Conq Un Trampa iqtisadi yardım almaq üçün başqa variantların olduğunu göstərmək istəyə bilər. Lakin hələlik Rusiyanın nə qədər yardım edə biləcəyi aydın deyil. Bunun bir səbəbi Rusiyanın özündə iqtisadi problemlər, daha bir səbəbi isə bu adımın beynəlxalq sanksiyaların pozulması olacağı ilə bağlıdır.

İqtisadi yardımla yanaşı Kim Conq Un həmçinin Putindən Şimali Koreyanın hücuma məruz qaldığı halda hərbi yardım haqda qarantiyalar, eləcə də BMT-də diplomatik dəstək istəyə bilər.

Ekspertlər hesab edir ki, hər bir halda Putinin Pxenyanın nüvə danışıqlarında hesablamarını dəyişdirmək üçün Şimali Koreyaya kifayət qədər təklif edəcəyi gözlənilmir.