Qoşqar Vəli yazır: “Su çərşənbəsi suya tapınmaq inamı ilə başlayır” - FOTO

Bu gün türk dünyasınən ən kütləvi və milli bayramlarından olan Novruzun ilk su çərşənbəsi qeyd olunur.

İnanclara görə, Tanrı suyu ilk olaraq yaratdığı üçün ilk çərşənbə kimi Su çərşənbəsi qeyd edilir. Bəzi mənbələrdə ona “Əzəl çərşənbə”, “Sular Novruzu” da deyilir. Su çərşənbəsi suya tapınma inamı ilə bağlıdır. Hələ gün doğmamışdan hamı su üstünə gedir, əl-üzünü yuyur, bir-birinin üzərinə su çiləyir, su üstündən atlanır, yaralıların yarasına su çiləyirlər.

Xalqın inamına görə Su çərşənbəsi günü “təzə su”dan keçənlər, azarını, bezarını ona verənlər il boyu xəstəlikdən uzaq olarlar. Həmin gün su üstündə müxtəlif mərasimlər keçirilir, qədim türklərdə su tanrıları sayılan Aban və Yadanın şərəfinə nəğmələr oxunur. Su çərşənbəsi ilə əlaqədar çoxlu sayda inanclar, fallar, türkəçarələr, bayatılar, əfsanələr vərəvayətlər var.

Məsələn, inanclarda deyilir:

1. Süfrəyə su dağılması aydınlıqdır,

2. Su içən adamı qəfil vurmazlar,

3. Su içən adamı ilan çalmaz,

4. Lal axan sudan keçərkən suyum irəlilə deyərlər

Bir çox atalar sözündə də suyun müqəddəsliyi əks olunur:

1. Su olan yerdə dirilik olar,

2. Su ehsandır,

3. Su murdarlıq götürməz,

4. Suyu çirkləndirənin nəşini yumağa su tapılmaz.

Yaz fəslinin gəlişini xəbər verən Novruz bayramı ilin başlanğıcı kimi də qəbul edilir. Məhz buna görə də insanlar sudan onun kimi şəffaf və gözəl bir ilin keçməsini arzulaya bilərlər. İlk tonqalın Su çərşənbəsində yandırılması buzların əriməsi, artıq qışın arxada qalmasının göstəricisidir.

Novruz bayramı xalqımızın zəngin və bəşəri məna daşıyan bayramlarından biridir. Yüzilliklər boyu xalqımızın ruhunu qidalandıran bu bayramda daxili aləmimizin bütün zənginliyi yaşanır.

Həyat göstərir ki, ictimai-siyasi, maddi və mənəvi sıxıntılara baxmayaraq bu bayram xalqımızın ən gözəl adət – ənənəsi olaraq qalmaqdadır. Bu adət- ənənənin davamçısı olaraq Göyçə mahalının Çəmbərək rayonunun Ardanış kəndinin sakinləri də əsirlikdə qalan yurd yerimizdə milli dəyərlərimizi saxlamaqla bu adət-ənənəyə daha orjinal, özünəməxsus cizgilər gətirmişlər.

Şimal yarımkürəsində yazın başlandığı, gecə ilə gündüzün bərabərləşdiyi gündə keçrilən Novruz bayramında yazın gəlişi, təbiətin oyanması qeyd edilir.

Novruz bayramı günü küsülülərin barışığı, qızlara nişan üzüyünün, qonşulara, kirvələrə bayram payının aparıldığı bir bayramdır. Ardanış kəndində də Novruz bayramı xüsusi təmtəraqla keçirilirdi. Böyüklərin dediyi kimi, Boz ay daxil olduqdan sonra birinci çərşənbədən başlayaraq dörd çərşənbə ərzində müxtəlif ayin və mərasimlər keçrilərdi. İlk çərşənbədə ən yaxşı buğda yuyulub təmizlənər, səməni qoyulardı.

İlk çərşənbə olan Su çərşənbəsi suya tapınmaq inamı ilə başlayır. İnama görə Su çərşənbəsi günü su üstündən keçənlər azar-bezarını suya tökər, il boyu xəstələnməzdilər. Bu çərşənbədə gənc qızlar sübh tezdən bulaqdan, çaydan, arxdan su gətirirdilər. Yığışıb öz bəxtlərini yoxlayardılar. Qızlar üzüklərini qabdakı suya atardılar. Üzük qabın divarlarına dəyib neçə dəfə cingildəsə idi, qız həmin sayda ildən sonra gəlin köçəcəkdi.

Su çərşənbəsində özünəməxsusluğu ilə fərqlənən Ardanışda xüsusi şövqlə həyata keçrilən bir ənənə var idi ki, buna sulaşma deyərdilər. “Sulaşma”nın qaydalarına görə, ya aşkar, ya gizli şəkildə cavanlar, uşaqlar bir – birini üstünə bacardıqları qədər su atardılar və bundan heç kim inciməzdi.

Qoşqar Vəli – araşdırmaçı