“Babək hərəkatı dövründə bu ərazidə vulkan püskürüb” - VİDEO

Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Elçin Əlibəylinin təqdimatında “İrsimiz” rubrikasının növbəti buraxılışı hazırlanıb.

Rakus.az xəbər verir ki, “Toy axşamında kişilər toplaşıb bunu edirdilər” adlı verilişdə Dərələyəz mahalının Paşalı rayonunun Kotanlı kəndinin tarixi, türk adətləri və irsi araşdırılıb.

Bildirilir ki, Arpaçayın sağ qolu olan Kotanlı çayının sahilində yerləşir. Toponim qıpçaq türk tayfasından olan kotan tayfasına mənsub yaşayış yeri mənasını bildirir. Kəndin adı 1924-cü ildə dəyişdirilib Qarmraşen (Qırmızıkənd) qoyulub. Bu kənd еrkən orta əsrlərdə Anadoluda yaşamış Kotan (Kotyan) tayfasının məskunlaşması nəticəsində yaranıb. Kənddə 1873-cü ildən yaşayan azərbaycanlılar 1918-ci ildə erməni təcavüzünə məruz qalaraq deportasiya olunub və kəndə Türkiyədən köçürülən ermənilər yerləşdirilib. 1920-ci ildə geri qayıdan azərbaycanlılar 1949 və 1988-ci il noyabrın 28-də zorla tarixi-etnik torpaqlarından qovulublar.

Kənd sakinləri və şahidlərin sözlərinə görə, sərt qışı olan Dərələyəzin bu səfalı kənd ərazisində Babək hərəkatı dövründə vulkan püskürməsi nəticəsində Kotanlı külə dönüb. Buradakı qıpçaq xristian məbədini və məzarlıqları ermənilər söküb dağıdıblar. Yağan qar aylarla Kotanlı yolunu bağlayırdı və buna görə payızdan qış azuqəsi toplanırdı.

Süjetdə Kotanlı möcüzəsinə, qıpçaq məbədinin üzərində qədim saatın mənasına, Xızırın gəlib əlini qovuda vurma sirrinə aydınlıq gətirilir, toy axşamlarında kişilərin toplaşma və toydan 3 gün sonra xaş yeyilmə mərasimlərindən söz açılır.

Ümumiyyətlə, “İrsimiz” layihəsinin məqsədi Qərbi Azərbaycanın mahal və kəndlərində itməkdə olan irsimizin qorunub saxlanılması, yaşadılması və təbliği kənd sakinləri, tarixçilər, etnoloqlar, etnoqraflar, folklorşünasların dəlil və söhbətləri ilə böyük türk izlərinin araşdırılmasıdır.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri – qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi “XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin”, – fikrini əsas tutaraq, Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.

Veriliş martın 8-də saat 19:30-da Baku Tv-nin efirində, saat 21:30-da Youtube kanalında yayımlanıb.